Hellas-today.gr
Του Αντρέα Καρακούση*
Ο Μίκης Θεοδωράκης είναι τώρα πια έξι χρονών και η τριμελής οικογένεια βρίσκεται στα Γιάννενα. Έχουμε μάλιστα εξιστορήσει ήδη – στο τρίτο μέρος της διαδικτυακής βιογραφίας του συνθέτη – ορισμένα περιστατικά που αφορούν την παραμονή στα Ιωάννινα.
Με πιο σημαντικό γεγονός την περίεργη γνωριμία με τον Ελευθέριο Βενιζέλο ο οποίος είχε πάει στην πόλη προεκλογικά και εκεί συνάντησε τον Γεώργιο Θεοδωράκη που ήταν αναπληρωτής διοικητής Ηπείρου.
https://www.youtube.com/watch?v=w6_V-B7YLYM
Στα Γιάννενα, ο πατέρας ανέπτυξε πλούσια δραστηριότητα ως ανώτερος δημόσιος υπάλληλος. Οργανώνονταν λαϊκές συνελεύσεις και ο πατέρας έλεγε στους ντόπιους πως το κράτος θα βάλει τα υλικά, τα σχέδια και τους μηχανικούς για να φτιαχτούν δρόμοι ενώ εκείνοι θα βάλουν την προσωπική τους εργασία και έτσι τα έργα θα πραγματοποιηθούν…
Έτσι, εκείνη την περίοδο, τα περισσότερα έργα δημιουργήθηκαν ακριβώς με αυτό τον ιδιαίτερο τρόπο και ο Μίκης είχε την ευκαιρία να πηγαίνει το καλοκαίρι σε διάφορα μέρη της Ηπείρου μαζί με το τεχνικό προσωπικό. Είχε καβαλικέψει ένα μουλάρι και πέρναγε μέσα από ορεινά και δύσβατα μέρη…
Μια μέρα μάλιστα κινδύνεψε πάρα πολύ τη στιγμή που βρέθηκε μόνος σε έναν ξεροπόταμο γεμάτο με οχιές και χρειάστηκε να τρέξουν οι χωριάτες για να τον σώσουν! Αλλά, αν εξαιρέσουμε αυτό το περιστατικό, σε αυτά τα ταξίδια είδε πολλά πράγματα και είχε την ευκαιρία να δει ένα εντυπωσιακό θέαμα, τις χωριατοπούλες να χορεύουν τους βαριούς ηπειρώτικους χορούς!
Ο Μίκης ζούσε πια σε ένα άλλο μέρος, ένα πολύ διαφορετικό μέρος που δεν είχε καμιά σχέση με την Αθήνα, τη Μυτιλήνη, τη Σύρο… – Ήταν περιτριγυρισμένος από τα πανύψηλα βουνά και η Ήπειρος του πρόσφερε τις νέες εμπειρίες της ζωής του…
Τι γινόταν όμως με τη μουσική; Οι μόνοι ήχοι που είχε ακούσει το παιδί, ως τότε, ήταν οι εκκλησιαστικοί ύμνοι στο κατηχητικό. Ταυτόχρονα, ο πατέρας τον πήγαινε στην εκκλησία και εκεί άκουγε τους ψάλτες. Κυρίως όμως αυτό που θυμάται, με μεγάλη συγκίνηση, είναι ο Επιτάφιος και η Ανάσταση…
Ακόμα, δεν είχε έρθει ίσως η ώρα να τον συγκινήσει βαθιά η μουσική. Όμως, το βυζαντινό κλίμα των μεγάλων γιορτών της Χριστιανοσύνης… τον μάγευε και τον έκανε να νιώθει κατανυκτικό δέος…
Ωστόσο, βαθιά μέσα στην ψυχή του, οι ήχοι του μέλλοντος, οι ήχοι που αργότερα βγήκαν μέσα από την παιδική και αγνή του ψυχή, προετοιμάζονταν, έπιαναν – σιγά σιγά και ασυνείδητα – ρίζες σίγουρα και λόγω αυτών των αυστηρών και ιερατικών ακουσμάτων!
Και άλλωστε δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι λίγο αργότερα – στην Κεφαλλονιά – συμμετείχε πια σε μια χορωδία και κρατούσε το ίσο (ισοκράτημα). Ένας μουσικός, ένας δημιουργός κατοικούσε ασυνείδητα μέσα του και σε λίγο καιρό θα πάλευε να βγει στην επιφάνεια και να δημιουργήσει τα πρώτα τραγούδια, τις πρώτες θεοδωρακικές μελωδίες…
Πάρα πολύ, όμως, φαίνεται πως τον επηρέασαν και οι εκκλησιαστικοί ύμνοι που άκουγε η γιαγιά του, η μητέρα της μητέρας του, μια πολύ θρήσκα γυναίκα… – Με αποτέλεσμα να κάνει αργότερα ο Μίκης μια καντάδα – στην Κεφαλονιά πια – σε μια ώριμη γυναίκα που είχε σφόδρα ερωτευτεί με τον παιδικά του ένστικτα και να της τραγουδήσει… ΄΄Την ωραιότητα της παρθενίας σου΄΄…
Ένα παιδί που το συγκινούσε βαθιά, πολύ βαθιά η μουσική, ένα παιδί που συνταρασσόταν από τους μονοφωνικούς ήχους… είχε μόλις γεννηθεί! Ένα παιδί που η ψυχή του δάκρυζε στο άκουσμα των ήχων της ιεροσύνης, είχε μόλις νιώσει την ατελείωτη ενέργεια του μουσικού κάλλους…
Ρόλο στην παιδική του ζωή, όμως, δεν έπαιξε μόνο η Βυζαντινή Μουσική. Ταυτόχρονα, υπήρχαν και τα κανταδορίστικα τραγούδια της εποχής που ο κόσμος εκείνου του παλιού πια καιρού χόρευε και τραγουδούσε στις χορευτικές βραδιές…
Τα διάφορα ταγκό σαγήνευαν τα ανθρώπινα αυτιά αλλά οι καντάδες – όπως ΄΄η ανθισμένη αμυγδαλιά΄΄ και άλλες – έπαιζαν ιδιαίτερο ρόλο στη διασκέδαση και την ψυχαγωγία. Μέσα στην οικογένεια Θεοδωράκη, όμως, λόγω της κρητικής και σμυρναίικης καταγωγής, ερχόταν η ώρα που θα ακούγονταν και άλλες μελωδίες, μελωδίες ενός εντελώς διαφορετικού κόσμου, τα μικρασιάτικα τραγούδια των χαμένων πατρίδων και του τραγικού ξεριζωμού μα και τα λεβέντικα ριζίτικα τραγούδια…
Ο Μίκης, όμως, τραγουδούσε και μαζί με την μητέρα του την Ασπασία η οποία είχε μια φωνή ιδιαίτερη, μια φωνή που – όπως λέει – έβγαζε πόνο και έκανε τους πάντες να κλαίνε όταν την άκουγαν! Η μητέρα ήταν από τη Μικρασία και ο πόνος των δεινών κατοικούσε μέσα στη νεανική της καρδιά… – Η μητέρα του λοιπόν, αλλά και μία θεία του, είχαν – όπως λέει ο Συνθέτης – καθαρές και αξιοπρεπείς λαϊκές φωνές, φωνές εκφραστικές που σε άγγιζαν άμεσα στην ψυχή!
Όσο και αν ο Μίκης Θεοδωράκης όμως τραγουδούσε τα βυζαντινά και τα κανταδορίστικα, δεν γνώριζε ακόμα τίποτα για το μουσικό επάγγελμα, για την πράξη μιας τέτοιας εργασίας! Δεν είχε ανοίξει αυτό το κεφάλαιο στη ζωή του ακόμα…
Η μεγάλη τομή θα γίνει στην Κεφαλλονιά που προαναφέραμε, το νησί που άγγιξε βαθιά η ιταλική δυτική μουσική επίδραση και οι κλίμακες ματζόρε – μινόρε. Εκεί πρωτάκουσε ο Μίκης Θεοδωράκης ευρωπαϊκή μουσική από μπάντες, εκεί άκουσε μουσική με αρμονία, εκεί πρωτοείδε μαέστρο, στο Αργοστόλι της Κεφαλλονιάς στα 1935, σε ηλικία 10 ετών…
Μια μέρα, η μητέρα του με τον πατέρα του κάθονταν στο καφενείο και στο Αργοστόλι έπαιζε η μπάντα. Και ο Μίκης – βλέποντας τον μαέστρο να κάνει έντονες και ρυθμικές κινήσεις – παραξενεύτηκε και ρώτησε τη μητέρα: ΄΄Τι κάνει αυτός; Γιατί κουνά τα χέρια του έτσι;΄΄
Και τότε, η μητέρα του απάντησε με έναν μαγικό τρόπο! ΄΄Αυτός, παιδί μου, υποφέρει!΄΄. Και όντως ο μαέστρος αυτός – μα και ο κάθε αρχιμουσικός – πρέπει να ΄΄υποφέρει΄΄ για να μπορέσει να κάνει και τους μουσικούς να στεριώσουν με νότες την εκφραστική του αντίληψη για το έργο…
https://www.youtube.com/watch?v=2zgaqtZdR3k
Πως, όμως, η οικογένεια Θεοδωράκη βρέθηκε από τα Ιωάννινα στην Κεφαλλονιά; Όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος έχασε τις εκλογές, στην εξουσία ήρθε το Λαικό Κόμμα το οποίο μετέθεσε τον πατέρα στο Αργοστόλι… – Η Κεφαλλονιά, όμως, δυστυχώς ήταν ίσως η πιο φτωχή νομαρχία της τότε Ελλάδας!
Ο Μίκης, ωστόσο, ένιωσε όμορφα με την αλλαγή αυτή γιατί το Αργοστόλι του άρεσε πολύ σαν πόλη σε αντίθεση με τα Γιάννενα που οπωσδήποτε ήταν – όπως έχει πει – ένα τουρκοχώρι με λασπωμένους δρόμους… – Το Αργοστόλι ήταν μπροστά στο νερό, είχε ευρωπαϊκό αέρα, διέθετε ωραία σπίτια και καθαρούς δρόμους…
Στο πέμπτο μέρος της βιογραφίας μου για τον Εθνικό και παγκόσμιο Συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη θα συνεχίσω να ξεδιπλώνω βήμα βήμα την κάθε πτυχή της ζωής του, των εμπειριών του μέχρι να φτάσω στην εφηβεία του και στην μουσική του ωριμότητα ώστε οι πάντες – αν είναι δυνατόν – να αντιληφθούν πως αυτό το άσβηστο, αυτό το αθάνατο μουσικό και στοχαστικό μεγαλείο του Μίκη είναι προϊόν όχι μόνο της ψυχικής του ευαισθησίας αλλά και αποτέλεσμα μιας τεράστιας διαδρομής πολλών δεκαετιών περπατήματος πάνω στο πληγωμένο κορμί της ερωμένης του της Θεάς Ελλάδας που του έδωσε σε μεγάλο βαθμό την έμπνευση για να δημιουργήσει την πιο εύθραυστη, λυρικά, και την πιο περήφανη, αγωνιστικά, Μουσική στον κόσμο…
Ο Αντρέας Καρακούσης είναι δημοσιογράφος και μουσικός
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη.
Το σύνολο του περιεχομένου του Hellas-Today.gr διατίθεται στους επισκέπτες αυστηρά για προσωπική χρήση. Απαγορεύεται η χρήση ή επανεκπομπή του, σε οποιοδήποτε μέσo, μετά από ή χωρίς επεξεργασία, αν δεν υπάρχει γραπτή άδεια του εκδότη.
